Over duurzame kleding wordt veel geschreven. Maar hoe zit het met duurzame schoenen? Hier is veel minder over te vinden. Is de productie van schoenen minder belastend dan die van kleding? Was dat maar waar. Helaas is er ook in de schoenenindustrie veel mis. Het wordt alleen vaak op één hoop gegooid met de kledingindustrie. Bij thegreenlist.nl wilden er meer over weten en gingen op onderzoek uit. Waar kun je op letten als je nieuwe schoenen nodig hebt?
Op zoek naar duurzame schoenen
Je wilt graag duurzame schoenen kopen, maar weet niet zo goed hoe je deze herkent? Dat is ook best lastig, want helaas vindt er ook in de schoenenindustrie veel greenwashing plaats. Dingen lijken duurzaam en groen, maar zijn het helaas niet. Het is marketing. Helaas. Toch zijn er een aantal dingen waarop je kunt letten als je nieuwe schoenen nodig hebt. En dan trappen we meteen even een open deur in, dan hebben we die maar gehad: koop alleen schoenen als je ze écht nodig hebt. De gemiddelde Nederlandse vrouw heeft 23 paar schoenen thuis liggen. Wauw, daar heb je een behoorlijke kast voor nodig! Ze draagt daarvan acht paar niet, terwijl ze er per jaar gemiddeld nog vier paar bij koopt. En zo groeit ook die schoenenberg, net als die kledingberg, rap door.
Hier valt dus nog wel wat winst te behalen. Zegt zelfs de schoenmaker dat je stappers echt niet meer te redden zijn en het tijd is voor een nieuw paar? Laten we dan eens kijken hoe je schoenen vindt die een zo klein mogelijke voetafdruk achterlaten op de planeet. Leuke woordspeling, vonden wij ook.
Links: sneakers van Kunoka van beter leer. Midden: sneakers gemaakt van eucalyptus van Giesswein. Rechts: vegan laarzen van appelleer van A Perfect Jane.
Hoe worden schoenen gemaakt?
De negatieve invloed van schoenen begint al tijdens het productieproces. Een sneaker bijvoorbeeld bestaat gemiddeld uit 65 onderdelen en ongeveer tien verschillende soorten materialen, die vaak synthetisch zijn. Er komt dus heel wat bij kijken om een nieuw paar schoenen te maken en je kunt je vast voorstellen dat het maken ervan onze planeet belast. Naast textiel, kunststof en/of leer is er nog veel meer nodig om een schoen te maken zoals rubber, lijm, metaal, kleurstoffen en coatings. Bovendien wordt er tijdens het productieproces meestal veel water en energie verbruikt.
Het is dus een hele klus om te achterhalen of een schoen duurzaamer geproduceerd is. Maar het is wel belangrijk aangezien 70 tot 90% van de totale negatieve invloed van schoenen op het milieu plaatsvindt tijdens de productiefase. Gelukkig zijn er keurmerken die ons kunnen helpen een duurzamere keuze te maken. Bekende keurmerken voor schoenen zijn EU-Ecolabel, B-Corp en Blauer Engel. Heb je een paar schoenen dat één van deze keurmerken heeft? Dan ben je al een stap – haha – in de goede richting. Maar er is nog meer waarop je kunt letten.
Waar en door wie worden onze schoenen gemaakt?
Dit is slechts één kant van het verhaal. Want niet elk milieukenmerk zegt wat over de arbeidsomstandigheden van de mensen die de schoenen gemaakt hebben. Net als onze kleding wordt het overgrote deel van onze schoenen onder slechte omstandigheden geproduceerd. Dit is moeilijk te achterhalen, maar bedrijven die eerlijker produceren vermelden dit meestal op hun website, bijvoorbeeld dat het is geproduceerd in een familiebedrijf in Portugal of een ander traceerbaar atelier ergens op de wereld. Ontbreekt deze informatie of kun je dit niet achterhalen, dan weet je waarschijnlijk genoeg. Ook kun je checken of het merk lid is van de Fair Wear Foundation. Als je niks kunt vinden over de arbeidsomstandigheden, kun je er eigenlijk al vanuit gaan dat het niet goed zit. Ook kun je erop letten waar schoenen geproduceerd worden. Hoe verder weg, hoe meer transport er nodig is en hoe meer CO2-uitstoot er veroorzaakt wordt.
Het materiaal van onze schoenen
Nog iets waarop je kunt letten als je nieuwe of tweedehands schoenen koopt, is het materiaal waarvan ze gemaakt zijn. Er zijn een vier soorten materialen die vaak gebruikt worden voor het bovenwerk van schoenen en we nemen ze alle vier even onder de loep.
1. Leer
Al eeuwen worden schoenen gemaakt van leer. Het voordeel van leer is dat het een sterk en flexibel materiaal is dat lang meegaat. In dat opzicht kun je dus zeggen dat een leren schoen een duurzame schoen is. Maar helaas heeft leer ook een paar grote nadelen. Het is een bijproduct van de vleesindustrie waar een hoop dierenleed plaatsvindt. En om van dierenhuid zacht en soepel materiaal te maken, wordt het leer gelooid. Hier is veel water voor nodig en er komen vaak een hoop chemicaliën bij kijken. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de arbeidsomstandigheden van de leerlooiers. Wil je hier meer over weten? Keuringsdienst van Waarde heeft hier een interessante aflevering aan gewijd.
Wil je toch profiteren van de voordelen van leer, maar met een kleinere negatieve invloed op mens en milieu? Kies dan voor leer dat chroomvrij geproduceerd is, het liefst in Europa. Keurmerken die je kunnen helpen om duurzamer leer te kiezen zijn: Leather Working Group, Blauer Engel, EU Ecolabel, de Leather Standard van Oeko-Tex en IVN Naturleder. Voorbeelden van merken die duurzamer leer gebruiken zijn: Kunoka en Aeyde.
2. Vegan leer (synthetisch)
Plantaardig leer klinkt een stuk duurzamer, maar zoals we eerder in dit artikel concludeerden hoeft vegan leer niet perse duurzamer te zijn. Vegan leer is meestal gemaakt van plastic, van aardolie dus. En van aardolie moeten we af. Schoenen van gerecycled polyester zie je ook steeds meer en dat is zeker een mooiere optie. Voorbeelden van schoenmerken die gerecycled polyester gebruiken zijn Veja (sneakers), Ethletic (sneakers), Collection and Co en NAE. Leuk feitje: NAE staat voor ‘no animal exploitation’.
3. Plantaardig vegan leer
Plantaardige alternatieven voor vegan leer zouden ook een mooi alternatief kunnen zijn, zoals ananasleer of appelleer, maar deze materialen staan helaas nog in de kinderschoenen – touché – met als gevolg dat er weinig aanbod is. Een toffe schoenentip van appelleer is A Perfect Jane en bij NAE hebben ze schoenen van ananasleer. Giesswein maakt sneakers van leer van paddenstoelen.
4. Natuurlijke stoffen
Wel zijn er steeds meer duurzame schoenmerken te vinden die andere natuurlijke materialen gebruiken voor de bovenkant van hun schoenen zoals biologisch katoen, hennep of wol. Een aantal fijne merken zijn Mukishoes, Wildling (beide barefoot), Ethletic en Nagna. Materiaal dat biologisch afbreekbaar is, kan zeker een duurzamere keuze zijn. Helemaal als de kleur ook nog komt van natuurlijke ingrediënten. Meer over deze en andere materialen vind je in het artikel dat we over kledingmaterialen schreven.
Wildling heeft schoenen (ook kinderschoenen!) van natuurlijk materiaal en gebruikt natuurlijke textielverf.
Waterdichte schoenen: daar heb je ze weer, PFAS
Bij sommige soorten schoenen zoals wandelschoenen, kinderschoenen of winterschoenen vinden we het fijn als deze schoenen waterdicht zijn. In dit geval hebben de schoenen nog een extra waterdichte laag. Helaas bevat deze laag vaak PFAS, je weet wel die ‘forever chemicals’, die voor altijd in de natuur en ons lichaam blijven. Bah! Ben je op zoek naar waterdichte schoenen en wil je hier meer over weten: lees dan dit artikel dat we schreven over wandelschoenen met PFAS.
Microplastics van schoenzolen
Heb je duurzame schoenen gevonden waarvan de bovenkant gemaakt is van duurzaam materiaal? Super! Maar weet je ook hoe het zit met de zool? De zolen van de meeste schoenen zijn namelijk (gedeeltelijk) gemaakt van kunststof. Dat hiervoor aardolie bij de productie nodig is, wist je waarschijnlijk al. Maar wist je ook dat er tijdens het lopen microplastics van synthetische schoenzolen afkomen? Dit lijkt misschien een onbelangrijk detail, maar een Duitse studie kwam tot de conclusie dat de slijtage van schoenzolen op plaats zeven staat van de grootse veroorzakers van microplastics. Dat is meer dan bijvoorbeeld microplastics afkomstig van kunststofverpakkingen (plaats acht), het wassen van kleding (plaats tien) en microplastics afkomstig van cosmetica (plaats 17). Er zijn nog niet veel alternatieven, maar als je de mogelijkheid hebt, kies dan het liefst voor schoenen met een zool gemaakt van natuurlijk rubber.
Duurzame schoenen: tweedehands schoenen
Net als kleding en de meeste andere spullen, is het een duurzame keuze om tweedehands schoenen te kopen. Bah, tweedehands schoenen?! Nou dat valt best mee hoor. Er is namelijk een enorm aanbod van schoenen die niet of nauwelijks gedragen zijn. En die kun jij redden van de vuilnisbelt. Kijk, dat is nog eens duurzaam. Helemaal goed bezig ben je natuurlijk als je ook nog een duurzaam paar schoenen tweedehands kunt scoren. Lucky you! Wil je meer weten over het kopen van tweedehands schoenen: we schreven er eerder al een artikel over.
Je duurzame schoenen uitgelopen en dan?
Schoenen belasten het milieu niet alleen tijdens het maken en dragen ervan, maar ook daarna. Je kent vast wel de beelden van die mega grote kledinghopen midden in de woestijn. Nou daar liggen dus ook een hele hoop schoenen tussen. Alle chemicaliën en synthetische materialen die in de schoen verwerkt zijn, kunnen door zo’n afvalhoop langzaam in het milieu terechtkomen. En ook als schoenen wel netjes afgedankt worden, is het nog steeds lastig om ze te recyclen omdat ze uit zoveel verschillende onderdelen bestaan. Wees daarom zuinig op je schoenen en probeer ze zo lang mogelijk te dragen. Heb je er echt geen plezier meer aan, dan kun je er misschien een ander nog blij mee maken.
Meer fair fashion tips van thegreenlist.nl
- Nog meer inspiratie nodig voor duurzame schoen- en kledingmerken? Bekijk dan zeker onze lijst met duurzame modemerken en -winkels.
- Last van koude voeten? De leukste duurzame pantoffels en sloffen hebben we ook voor je op een rij gezet.
- Wil je zo lang mogelijk plezier hebben van je wandelschoenen? Bekijk dan snel onze tips om wandelschoenen te onderhouden.
Bronnen: Niks Nieuws, Sciencelink, NEMO Kennislink, When Sara Smiles, Spiegel. Photo credits: thegreenlist.nl & Kirsten Schoner (Giesswein gymp).
